Giới nhạc sĩ và công chúng yêu nhạc cổ điển vô cùng thương tiếc khi hay tin nhạc sĩ Nguyễn Văn Nam - người viết nhiều nhạc giao hưởng nhất Việt Nam vừa rời cõi tạm, hưởng thọ 89 tuổi.
Giáo sư Nguyễn Văn Nam sinh ngày 14/7/1936 tại Vĩnh Kim, Châu Thành, Tiền Giang. Năm 1947, ông tham gia kháng chiến, hoạt động trong Ban tuyên truyền tỉnh Mỹ Tho. Năm 1948, Nguyễn Văn Nam theo học trường Văn hóa kháng chiến Phan Lương Trực tại Đồng Tháp Mười. Ông gia nhập quân đội năm 1949 và công tác tại Tổ Quân nhạc khu VII. Một thời gian sau, ông chuyển công tác sang Đoàn Văn công Mặt trận Đồng Tháp Mười.
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Nam Ảnh tư liệu
Năm 1954, Nguyễn Văn Nam tập kết ra Bắc cho đến năm 1959, ông được chuyển ngành sang Bộ Văn hóa rồi được cử đi học sáng tác nhạc tại Trường Âm nhạc Việt Nam tiền thân Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Tốt nghiệp loại xuất sắc, Nguyễn Văn Nam được cử đi học tại Nhạc viện Leningrad, nay là Nhạc viện Sankt-Peterburg Cộng hòa Liên bang Nga vào năm 1966. Ông hoàn tất chương trình học và tốt nghiệp vào năm 1973 với giao hưởng số 1 mang tên: Tặng đồng bào miền Nam anh dũng.
Năm 1974, ông lại được cử đi học nghiên cứu sinh tại Nhạc viện Leningrad và bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ chuyên Sáng tác. Nhạc sĩ Nguyễn Văn Nam ở lại Nga làm việc tại Viện Nghiên cứu khoa học nước Cộng hòa XHCN Xô viết Tự trị Kabardino - Bankar từ năm 1979 và trở thành hội viên chính thức của Hội Nhạc sĩ Liên Xô nay là Cộng hòa Liên bang Nga.
Trong thời gian ở Nga, ông đã hoàn thành công trình Những nét cơ bản của âm nhạc truyền thống Việt Nam và nhận thêm bằng tiến sĩ chuyên ngành Lý luận âm nhạc 1981, dạy học tại trường âm nhạc Nantchic, cho ra đời một loạt tác phẩm kịch múa Việt Nam của tôi năm 1979; tổ khúc giao hưởng Tiếng sáo dựa trên những bài thơ trong tập Nhật ký trong tù của Bác Hồ tại Moscow. Năm 1991, ông về Việt Nam, giảng dạy bậc đại học và cao học chuyên ngành sáng tác, lý luận tại Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh.
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Nam là người viết nhiều giao hưởng nhất Việt Nam hiện nay, trong đó có 9 giao hưởng được biểu diễn thành công tại Việt Nam và Liên bang Nga là: Huyền thoại Kazka Giao hưởng thơ - 1984, Tiếng sáo 1 Tổ khúc giao hưởng 1986, Tiếng sáo 2 Symphony - Cantate 2004, Hòa bình cho các dân tộc Thanh xướng kịch - 1995, Việt Nam của tôi Âm nhạc vũ kịch - 1979... cùng nhiều tác phẩm thính phòng dành cho nhạc cụ độc tấu và hòa tấu như: Tưởng nhớ, Liên khúc mùa xuân 1994, số 6 Kỷ niệm Sài Gòn 300 năm 1998, số 7 Chuyện nàng Kiều, overture Vầng trời đông đón chào ngày mới 2000 và số 8 Quê hương đất nước tôi với lời đề tặng đất mẹ Tiền Giang 2002... Năm 2003, giải thưởng duy nhất ở thể loại giao hưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã dành tặng cho bản giao hưởng số 8 của ông. Nhạc sĩ Nguyễn Văn Nam là nhạc sĩ Việt Nam đầu tiên được Mỹ đặt hàng để dàn dựng tác phẩm mới tại New York.
Trong sự nghiệp của mình, nhạc sĩ Nguyễn Văn Nam đã được trao tặng nhiều giải thưởng cao quý: Năm 1994, Giải thưởng cho thơ giao hưởng Tưởng nhớ do Bộ Quốc phòng trao tặng; Năm 2005, Giải thưởng cho giao hưởng số 8 Quê hương đất nước tôi do Ủy ban Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh trao tăng; Ngày 8 tháng 2 năm 2007 ông được Chủ tịch nước trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật; Năm 2009, Giải thưởng cho giao hưởng Nhật ký trong tù do Ban Chấp hành Trung ương Đảng trao tặng; Năm 2012, Giải thưởng cho độc tấu sáo và dàn nhạc Miền đất thiêng do Chủ tịch UBND TP. HCM tặng. Nhạc sĩ Nguyễn Văn Nam cũng được tặng Huy hiệu Thành đồng Tổ quốc; Huân chương Chiến thắng; Huy chương Vàng Hội diễn ca nhạc toàn quốc với tác phẩm vũ kịch Huyền thoại Mẹ; Giải thưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam giao hưởng số 8 Đất nước quê hương tôi; Huy chương Vì sự nghiệp Âm nhạc Việt Nam; Năm 2014, Hội Nhạc sĩ Việt Nam tặng Giải thưởng Âm nhạc - giải đặc biệt cho các tác giả, nhạc sĩ khu vực phía Nam; Ngày 20/11/2015, nhạc sĩ Nguyễn Văn Nam được phong hàm Giáo sư.
Sự ra đi của ông để lại khoảng trống lớn trong làng âm nhạc Việt Nam. Thay mặt các thành viên Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, xin được gửi lời chia buồn sâu sắc tới gia đình nhạc sĩ. Cầu mong ông an yên ở cõi vĩnh hằng!
Tác phẩm âm nhạc đi tìm tên tác giả
