Thực hiện cơ chế đặc thù trong việc xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT cho nghệ sĩ tự do sẽ khích lệ họ cống hiến, sáng tạo nhiều hơn
Trong bối cảnh đời sống âm nhạc đang ngày càng đa dạng, sôi động nhưng cũng nhiều thách thức, việc ghi nhận và tôn vinh xứng đáng những nghệ sĩ lựa chọn con đường sáng tác, biểu diễn nhạc cách mạng, nhạc quê hương càng trở nên cấp thiết.
Ai xứng đáng đều được tôn vinh
Mới đây, PGS-TS Bùi Hoài Sơn, ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội, đã đưa ra đề xuất về cơ chế đặc thù xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT đối với nghệ sĩ tự do. Đề xuất này mở ra hướng đi mới trong công tác tôn vinh văn nghệ sĩ. Việc ca sĩ Duyên Quỳnh và nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung được Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh trao bằng khen sau thành công của ca khúc "Viết tiếp câu chuyện hòa bình" được dư luận đánh giá cao. Theo PGS-TS Bùi Hoài Sơn, đây không chỉ là sự ghi nhận kịp thời mà còn là một thông điệp mạnh mẽ, rằng ai lựa chọn sáng tạo trên nền tảng nhạc cách mạng, nhạc quê hương sẽ không bị thiệt thòi, mà còn được trân trọng và vinh danh.
Trong bối cảnh thị trường âm nhạc đa dạng, thậm chí hỗn loạn bởi xu hướng giải trí thuần túy, sự khuyến khích nêu trên là hết sức cần thiết, định hướng văn nghệ sĩ theo con đường mang tính giá trị, gắn liền với cộng đồng và Tổ quốc.
Ca sĩ Nguyễn Duyên Quỳnh và nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung đã có những sản phẩm âm nhạc tạo được tiếng vang. (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Thực tế nhiều năm qua, danh hiệu NSƯT, NSND - vốn là đỉnh cao nghề nghiệp đối với nghệ sĩ - thường gắn với tiêu chí công tác trong các đơn vị nghệ thuật công lập. Điều này vô tình tạo nên rào cản đối với lực lượng nghệ sĩ tự do, nhất là ca sĩ - vốn chiếm đa số trong đời sống nghệ thuật hiện nay. Ông Bùi Hoài Sơn nhìn nhận: "Nếu có một cơ chế mới, công bằng, linh hoạt hơn thì sẽ khích lệ nhiều hơn nữa những tài năng trẻ cống hiến cho nghệ thuật, đặc biệt là với dòng nhạc gắn liền với Tổ quốc".
Đề xuất của PGS-TS Bùi Hoài Sơn mang tính kỹ thuật trong việc xét duyệt danh hiệu nghệ sĩ. Đề xuất này còn mang thông điệp: Ai tạo ra sản phẩm có ích cho cộng đồng, ai dấn thân sáng tạo vì đất nước đều xứng đáng được vinh danh, bất kể họ thuộc biên chế hay hoạt động tự do.
"Vốn liếng tinh thần" quý giá
Nghệ sĩ khi được xã hội và cơ quan chức năng ghi nhận sẽ tiếp tục sáng tạo, tiếp tục nuôi dưỡng cảm hứng. Đó là "vốn liếng tinh thần" quý giá mà cơ chế tôn vinh nghệ sĩ mang lại. PGS-TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh: "Tôn vinh xứng đáng cũng chính là một cách đầu tư. Từ những ca khúc, những sân khấu tích cực, tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc sẽ được nuôi dưỡng trong đời sống thường nhật".
Trong bối cảnh công nghiệp văn hóa đang được chú trọng, sức mạnh mềm được tạo nên từ văn hóa - nghệ thuật và lòng yêu nước chính là nền tảng để nâng tầm vị thế dân tộc. Để đạt được điều đó, cơ chế tôn vinh nghệ sĩ cần không ngừng đổi mới, bắt nhịp với thực tiễn.
NSND Trần Minh Ngọc cho rằng đề xuất về cơ chế đặc thù xét tặng danh hiệu NSƯT, NSND cho nghệ sĩ tự do không chỉ phản ánh nhu cầu bức thiết của đời sống nghệ thuật mà còn mở ra một hướng đi khả thi. "Nếu được nghiên cứu và triển khai, đây sẽ là bước đột phá quan trọng, góp phần khuyến khích nhiều hơn những tài năng trẻ gắn bó với dòng nhạc cách mạng, nhạc quê hương - những giá trị tinh thần bền vững, trường tồn của dân tộc".
Đề xuất về cơ chế đặc thù xét tặng danh hiệu nghệ sĩ không chỉ hướng đến các cá nhân mà còn phản ánh một thực tế đang đặt ra cho công tác quản lý văn hóa - nghệ thuật: cách thức xét tặng danh hiệu đã đến lúc cần đổi mới. Nếu không, nhiều nghệ sĩ tự do - vốn giữ vai trò quan trọng trong đời sống nghệ thuật - sẽ mãi ở ngoài "cánh cửa danh hiệu", dù cống hiến của họ được công chúng ghi nhận. Vấn đề này đòi hỏi sự vào cuộc của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, các hội nghề nghiệp và chính quyền địa phương để cùng nghiên cứu, xây dựng cơ chế phù hợp, linh hoạt, bảo đảm sự công bằng trong việc tôn vinh. Bởi lẽ, tôn vinh không chỉ là phần thưởng cho cá nhân mà còn là thông điệp của nhà nước với xã hội: Những giá trị gắn với Tổ quốc, với nhân dân sẽ luôn được trân trọng.
Theo các nhà chuyên môn, trong bối cảnh nền công nghiệp văn hóa đang phát triển, sự thay đổi về cơ chế xét tặng NSND, NSƯT - nếu được thực hiện - sẽ là bước đi cần thiết. Điều đó vừa khẳng định vai trò của nghệ sĩ vừa củng cố sức mạnh mềm của đất nước ta trên bản đồ văn hóa - nghệ thuật thế giới.
Tác phẩm âm nhạc đi tìm tên tác giả
