Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam VCPMC được thành lập ngày 19/4/2002, theo Công văn số 28/BTCCBCP-TCPCP ngày 18/4/2002 của Ban Tổ chức cán bộ Chính phủ nay là Bộ Nội vụ và quyết định số 19/2002/QĐ ngày 19/4/2002 của Hội Nhạc sĩ Việt Nam do nhạc sĩ Phó Đức Phương - người khởi xướng và được chỉ định giữ chức vụ Giám đốc Trung tâm. Kể từ khi thành lập năm 2002 đến nay, Trung tâm đã bám sát và triển khai hai nhiệm vụ chính của mình là “bảo vệ các quyền tác giả đối với các tác phẩm được luật pháp công nhận bảo hộ” và “giúp các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc hoạch định và thực hiện chính sách về quyền tác giả, quyền liên quan”.
Nếu như năm 2002, Trung tâm có 274 tác giả thành viên, và số tiền tác quyền thu được chỉ gần 87 triệu đồng, thì năm 2021, con số tác quyền thu được đã lên tới 157 tỷ đồng, trong đó phân phối nhuận bút sau khi đã trừ hành chính phí là gần 100 tỷ đồng.
Là đại diện duy nhất của Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Liên minh quốc tế các Hiệp hội những nhà soạn nhạc và lời thế giới - CISAC, năm 2009. Điều này đồng nghĩa với việc Trung tâm được công nhận tiêu chuẩn chuyên nghiệp quốc tế. Tính đến tháng 3/2022, VCPMC đã ký hợp đồng song phương với 84 tổ chức bảo vệ quyền tác giả âm nhạc tương ứng trên thế giới có phạm vi điều chỉnh ở 129 quốc gia và vùng lãnh thổ. Với những cam kết ràng buộc này, Trung tâm hiện là tổ chức đại diện quyền tác giả duy nhất tại Việt Nam có quyền đại diện, bảo vệ lợi ích của gần 5 triệu tác giả âm nhạc và lời trên thế giới đối với quyền biểu diễn tác phẩm và/hoặc quyền sao chép tác phẩm.
Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam là một đơn vị quan trọng đối với các nhạc sĩ nói riêng và với việc bảo hộ sở hữu trí tuệ nói chung, bởi Trung tâm có đầy đủ quyền lực về pháp lý và những phương tiện hiện đại để vận hành bộ máy một cách chuyên nghiệp theo chuẩn quốc tế. Bên cạnh việc mang lại lợi ích vật chất cho các tác giả ở trong nước và quốc tế, Trung tâm thường xuyên đấu tranh mạnh mẽ đối với những hành vi xâm phạm quyền nhân thân và quyền vật chất của tác giả. Phối hợp với các cơ quan pháp luật để giải quyết khiếu nại của các tác giả thành viên từ việc thu thập chứng cứ, hành vi xâm phạm đến cảnh báo vi phạm, áp dụng biện pháp hành chính hoặc tố tụng tại tòa án nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp theo quy định diễn ra trên môi trường số, đặc biệt là youtube.
20 năm qua, Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam có bước tiên phong không chỉ có tầm ảnh hưởng đối với xã hội Việt Nam mà còn là tấm gương trong hoạt động bảo vệ quyền tác giả quyền liên quan và là một mô hình mà các nước trong khu vực và trên thế giới công nhận. Càng ngày số lượng tác giả, đồng tác giả đăng ký trở thành thành viên của VCPMC, điều đó cho thấy việc ra đời và hoạt động trong suốt 20 năm qua là một hướng đi đúng, đảm bảo sự tự do sáng tạo cũng như quyền lợi của những nhà sáng tạo, trong đó có giới văn học nghệ thuật nói chung, nhạc sĩ nói riêng.
Dưới sự chỉ đạo của Ban Chấp hành Hội Nhạc sĩ Việt Nam, VCPMC đã đi trước, đón đầu công nghệ, triển khai đồng bộ các hệ thống phần mềm mà các tổ chức tập thể quyền trên thế giới sử dụng và cả những hệ thống phần mềm của Việt Nam, đảm bảo tính chính xác cao, nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp trên môi trường số. Đặc biệt, năm 2021, Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam được Tổ chức bản quyền của châu Á - Thái Bình Dương CISAC tôn vinh ở vị trí thứ 4 - là một trong những đơn vị hàng đầu về bảo vệ quyền tác giả quyền liên quan, đặc biệt là trên môi trường số. Điều đó càng khẳng định rằng vai trò của Tổ chức tập thể quyền mà cụ thể là Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam rất quan trọng.
Trong 20 năm hình thành và phát triển với doanh thu hơn một nghìn tỷ, đóng thuế cho nhà nước gần 90 tỷ, đã góp phần quan trọng trong việc thực thi Luật sở hữu trí tuệ từ đó tạo ra doanh thu lớn, đóng góp vào GDP của cả nước. Cùng với việc đảm bảo thu - chi, tuân thủ nghiêm ngặt những quy định của Bộ Tài chính, thì nhiều năm qua, từ nguồn kinh phí hoạt động hàng năm, Trung tâm đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý nhà nước các cấp ở Trung ương cũng như các tỉnh thành trong hoạt động tuyên truyền, phổ biến luật pháp về quyền tác giả; hỗ trợ cho các hoạt động thúc đẩy sáng tạo văn học, nghệ thuật thông qua các đơn vị như: Ủy ban Toàn quốc Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Âm nhạc Hà Nội, Hội Âm nhạc Thành phố Hồ Chí Minh, Hội Âm nhạc Huế, Hội Âm nhạc thành phố Đà Nẵng, Hội Âm nhạc Cần Thơ, Dàn nhạc Giao hưởng Quốc gia Việt Nam, và một số đơn vị hoạt động văn hóa nghệ thuật khác trong cả nước. Tích cực tham gia vào các hoạt động từ thiện, xã hội, thăm hỏi tặng quà động viên các nhạc sĩ lão thành, các nhạc sĩ có sức khỏe không tốt do tuổi cao, các nhạc sĩ có hoàn cảnh khó khăn, cũng như chia sẻ những vất vả loa toan bởi dịch bệnh diễn ra triền miên trong 3 năm qua đối với các thành viên nơi các vùng dịch nặng, cũng như chia sẻ động viên tinh thần những cán bộ, nhân viên, thành viên của Trung tâm không may mắc covid-19, thậm chí qua đời vì covid-19.
Chặng đường 20 năm chưa phải là dài, nhưng đủ để Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam xác lập được vị trí, vai trò của mình trên trường quốc tế trong lĩnh vực Sở hữu trí tuệ nói chung; Quyền tác giả âm nhạc nói riêng. Tất cả được minh chứng bằng những thành công trong hoạt động của Trung tâm và được ghi nhận bằng Huân chương Lao động hạng Ba do Đảng và Nhà nước trao tặng cùng nhiều bằng khen của Bộ VHTTDL, Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, bằng khen của Hội Nhạc sĩ Việt Nam...
Trung tâm cũng đã và đang hội tụ đầy đủ các yếu tố để hình thành và phát triển một nền công nghiệp văn hóa hiện đại, đáp ứng nhu cầu thụ hưởng văn hóa cũng như hội nhập với thế giới của Việt Nam. Thực thi nghiêm các quy định về Sở hữu trí tuệ, về quyền tác giả, quyền liên quan là điều kiện cơ bản, góp phần quyết định sự phát triển của Việt Nam trong thời đại công nghệ số.
Nhạc sĩ ĐINH TRUNG CẨN
Tổng Giám đốc VCPMC
Tác phẩm âm nhạc đi tìm tên tác giả
